Seria czterech ataków terrorystycznych,przeprowadzonych rano we wtorek 11 września 2001 roku na terytorium Stanów Zjednoczonych za pomocą uprowadzonych samolotów pasażerskich.Sprawcami byli przedstawiciele organizacji Al-Ka’ida,którzy po opanowaniu samolotów skierowali je na obiekty dwóch wież World Trade Center oraz budynku Pentagonu.W przypadku czwartego samolotu atak nie powiódł się z uwagi na obronne zachowanie pasażerów na jego pokładzie,wskutek czego maszyna rozbiła się.Łącznie w zamachu zginęło 2996 osób.
Przebieg
Dokonało go 19 porywaczy,którzy kupili bilety na 4 loty krajowe amerykańskich linii lotniczych.Po przejęciu kontroli nad samolotami skierowali je na znane obiekty na terenie USA.Oficjalnie przyjmuje się,iż wieże uległy zawaleniu na skutek naruszenia stalowej konstrukcji nośnej budynków,częściowo wskutek uderzenia samolotów,a następnie w wyniku intensywnych pożarów zainicjowanych przez eksplodujące paliwo lotnicze.Dwa spośród porwanych samolotów rozbiły się o bliźniacze wieże World Trade Center w Nowym Jorku,trzeci zniszczył część Pentagonu.Ostatni(opóźniony)samolot United Airlines 93 nie dotarł do celu rozbił się na polach Pensylwanii ok.15 min.lotu od Waszyngtonu.Przypuszcza się,że samolot miał uderzyć w Biały Dom lub Kapitol,choć nie ma na to jednoznacznych dowodów.Maszyna nie doleciała do celu,gdyż pasażerowie,którzy dowiedzieli się o losie innych samolotów,zaatakowali porywaczy i doprowadzili do katastrofy samolotu na bezludnym terenie szczątkowe informacje o ostatnich minutach tego wydarzenia pochodzą z rozmów telefonicznych pasażerów i odtworzenia danych zarejestrowanych w czarnej skrzynce samolotu.Na podstawie zapisów rozmów telefonicznych i zeznań świadków(rodzin i rozmówców)dokonano rekonstrukcji wydarzeń sfilmowanej w dramacie dokumentalnym„Lot 93”.
Ofiary
Ustalono ostatecznie,iż łącznie,w wyniku czterech zamierzonych katastrof lotniczych,w zamachu zginęły 2973 osoby,w tym sześciu Polaków,nie licząc 19 porywaczy i 26 osób nadal oficjalnie uznawanych za zaginione.W zamachu zginęło sześcioro Polaków:Maria Jakubiak,Dorota Kopiczo,Jan Maciejewski,Łukasz Milewski,Anna Pietkiewicz,Norbert Szurkowski(syn Ryszarda Szurkowskiego).W pierwszą rocznicę zamachu odsłonięto w Parku Skaryszewskim w Warszawie płytę poświęconą ich pamięci.Bardzo duże straty poniosły służby miejskie,głównie straż pożarna i policja w trakcie akcji ratunkowej poległo ponad 300 funkcjonariuszy.Ostateczna liczba ofiar jest o 40 osób mniejsza w stosunku do poprzedniej wersji,która już znalazła się w niektórych encyklopediach.Ustalając liczbę ofiar i ich tożsamość,po raz pierwszy w historii posłużono się na masową skalę badaniami materiału genetycznego,które były praktycznie jedynym sposobem identyfikacji szczątków ofiar.
Ofiary(bez uwzględnienia 19 porywaczy)
| ||
|---|---|---|
Nowy Jork
|
World Trade Center
|
2602 zabitych i 26 zaginionych
|
w samolocie American Airlines 11
|
88
| |
w samolocie United Airlines 175
|
59
| |
Arlington
|
Pentagon
|
125
|
w samolocie American Airlines 77
|
59
| |
Shanksville
|
w samolocie United Airlines 93
|
40
|
Ogółem
|
2973 zabitych i 26 oficjalnie zaginionych
| |
Zamach na World Trade Center był pierwszą skuteczną operacją tego typu i pociągnął za sobą więcej ofiar i strat materialnych niż jakikolwiek inny akt terroru w dotychczasowej historii Stanów Zjednoczonych i świata.
Sprawcy
Winą za zamachy obarczono organizację Al-Ka’ida dowodzoną przez Osamę bin Ladena.29 października 2004 roku arabska telewizja satelitarna Al-Dżazira nadała wystąpienie Osamy bin Ladena,w którym wziął on na siebie odpowiedzialność za zamachy z 11 września 2001 roku i zagroził ich powtórzeniem.Oświadczył,że ataki terrorystyczne na USA to przejaw walki o wolność.
Wojna z terroryzmem
Ataki z 11 września były bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia tak zwanej„wojny z terroryzmem”,której pierwszym etapem był atak na rządzony przez talibów Afganistan,gdzie przebywał Osama bin Laden oraz zaostrzenie środków bezpieczeństwa(m.in.na lotniskach) i wprowadzenie w wielu krajach ustaw antyterrorystycznych,które w niektórych przypadkach ograniczają prawa obywatelskie.Nie brak głosów,że władze amerykańskie nadużywają zamachu do usprawiedliwienia ataków na Afganistan i Irak oraz ograniczenia praw obywatelskich.Zamach był również przyczyną poważnego kryzysu branży lotniczej i turystyki,pociągnął też za sobą poważne zmiany w procedurach bezpieczeństwa w USA i na całym świecie.
Reakcja świata na zamachy
Niemalże cały świat z przerażeniem przyglądał się fali ataków terrorystycznych w USA.Do Waszyngtonu napływały kondolencje i zapewnienia o gotowości do niesienia pomocy.Atmosfera świętowania panowała jedynie wśród części Palestyńczyków na Zachodnim Brzegu Jordanu,gdzie na ulicach pojawiły się grupy ludzi śpiewające„Bóg jest wielki”.Niektórzy strzelali w powietrze.Natomiast przywódca Autonomii Palestyńskiej potępił ataki i powiedział,że jest nimi„zupełnie zszokowany”.„Wysłałem kondolencje prezydentowi,rządowi i narodowi amerykańskiemu”oświadczył Jasir Arafat.Prezydent Rosji Władimir Putin wyraził współczucie dla narodu amerykańskiego i nazwał ataki„straszliwymi tragediami”.Za dusze ofiar modlił się papież Jan Paweł II.Watykan wydał oświadczenie,w którym podkreślono,że„Ojciec Święty jest na bieżąco informowany o tej ogromnej tragedii”.„Od pierwszej chwili papież modli się do Boga o wieczny odpoczynek dla licznych ofiar oraz prosi o pocieszenie dla rodzin ofiar”głosiło oświadczenie.„Zgroza”to słowo,które dominowało w oświadczeniach szefów Komisji Europejskiej.„Straszliwe tragedie w Nowym Jorku i Waszyngtonie przepełniają mnie zgrozą”oświadczył przewodniczący organu wykonawczego UE,Romano Prodi.Szef brytyjskiego rządu Tony Blair zwołał nadzwyczajne posiedzenie gabinetu.Jako„zło naszych czasów”określił zmasowany terroryzm,popełniony przez„fanatyków,którzy są obojętni na świętość życia ludzkiego”.Królowa Elżbieta II zapewniła,że śledzi rozwój wypadków„z rosnącym niedowierzaniem i jest zupełnie zszokowana”.Ofiarowała Amerykanom„swoje myśli i modlitwy”.Prezydent Francji Jacques Chirac nazwał zamachy„potwornymi”.„Nie ma na to innego słowa”dodał.Kanclerz Niemiec Gerhard Schröder oświadczył,że„rząd z najwyższą mocą potępia te ataki terrorystyczne”.Szef rządu zwołał w tej sprawie posiedzenie Federalnej Służby Bezpieczeństwa.W Polsce żałobę narodową ogłosił prezydent Aleksander Kwaśniewski.Obowiązywała ona od środy 12 września do piątku 14 września włącznie.Prezydent Iranu Mahmud Ahmadineżad w 2010 r.był gościem 65 sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku.W swojej wypowiedzi oskarżył Stany Zjednoczone o ataki z 11 września na WTC i o zbrodnie na świecie.Kiedy stwierdził,że amerykański rząd stoi za zamachami, przedstawiciele USA wyszli z sali na znak protestu,a po nich delegaci kilku innych państw.
Nowe śledztwo
Pomimo iż oficjalne śledztwo dotyczące zamachów z 11 września zakończyło się w 2003 roku,są osoby,według których nie zostało ono przeprowadzone właściwie i nie odpowiedziało na wiele pytań.Osoby te domagają się ponownego otwarcia dochodzenia i rozpoczęcia śledztwa,które wyjaśniłoby wszystkie pozostałe wątpliwości.
Upamiętnienia
- Pentagon Memorial
Odniesienia w kulturze masowej
Zamach z 11 września stał się inspiracją dla twórców kultury i sztuki dla upamiętnienia tego wydarzenia.
Film
- "Fahrenheit 9/11"kontrowersyjny film dokumentalny Michaela Moore'a z 2004 roku,który ukazuje relacje pomiędzy rządem USA a organizacjami terrorystycznymi
- "World Trade Center"film fabularny z 2006 roku w reżyserii Olivera Stone’a,przedstawiający fabularyzowany przebieg zamachu i będący jednocześnie ekranizacją prawdziwej historii policjantów Johna McLoughlina i Williama J.Jimeno,ostatnich ludzi,których udało się wydostać ze strefy zero
- "Lot 93"film dramatyczno-katastroficzny z 2006 roku,który opowiada o prawdziwych wydarzeniach,jakie wydarzyły się podczas lotu samolotu linii United Airlines.Pasażerowie jednego z czterech uprowadzonych samolotów 11 września 2001 roku ryzykują życie,by stawić opór
- "Lot 93 z Newark"film ten także jest poświęcony temu co wydarzyło się 11 września 2001 roku,we wnętrzu samolotu linii United Airlines,który prawdopodobnie miał uderzyć w Biały Dom,lecz nie doleciał i rozbił się na terenach Pensylwanii
- "Rejs 93 lotu do historii"film dokumentalny z 2005 roku opowiada o takim samym wątku fabuły co filmy"Lot 93"oraz"Lot 93 z Newark"
- "Strasznie głośno,niesamowicie blisko"film dramatyczny z 2011 roku
Fotografia
- "The Falling Man"zdjęcie przedstawiającego mężczyznę spadającego z wieży World Trade Center
Literatura
- Sławomir M.Kozak"Operacja Dwie Wieże",wyd.Oficyna Aurora,Warszawa 2007 r.
